เมื่อคืนได้ดูสารคดี The Madoff Affair ของ FRONTLINE ซึ่งเป็นช่วงที่ข่าวการตายของ Bernie Madoff ในวัย 82 ปี ผมติดตามอ่านเรื่องของ madoff มาหลายบทความ เพราะมีหลายประเด็นที่น่าสนใจ กับการโกงได้ระดับ $64.8 billion ที่ทำเอาลูกค้าระดับ เศรษฐีอเมริกา, เศรษฐีไฮโซ คนดังในยุโรป,, ธนาคาร, hedgefund ,มูลนิธิ ต่างๆขาดทุนมหาศาล , แถมเป็นการโกงที่หลอกคนจำนวนมากได้นานกว่า 20 ปี,แม้มีคนออกมาแฉ มาเปิดโปงแต่ SEC ยังไม่สามารถดำเนินการตรวจสอบเอาผิดได้ จนมาระเบิดเมื่อ เกิด subprime crisis ที่สถาบันการเงินและธนาคาร ต้องการถอนเงินคืน ทำให้กองทุน Ponzi scheme ของ madoff ต้องล้ม และโดนดำเนินคดี
ในสารคดีนี้มีประเด็นหนึ่งที่น่าสนใจคือ วิธีการที่ Madoff หลอกคนรวย เช่น กองทุน,สถาบันการเงิน,เฮ็ดฟันด์ ให้เข้าร่วมเป็น feeder ส่งเงินให้ madoff บริหาร โดย madoff ใช้ความเป็นชาวยิวและนักขาย เขาให้ฟันด์และสถาบันการเงินดังๆ เช่น Fairfield Greenwich Group, Ascot Partners, Tremont Capital Management , Aurelia Finance, Union Bancaire Privee จูงใจคนเหล่านั้น ที่ต้องการรวย หาเงินจากลูกค้าส่งให้เขา โดยมีเงื่่อนไข ห้ามถามว่าทำเงินยังไง(เขาอ้างเป็นสูตรลับการลงทุน), ห้ามเปิดเผยโฆษณากับนักลงทุนเกี่ยวกับ Madoff Fund ไม่มีชื่อในเอกสารใดๆ(แต่พวก ผบห.กองทุนรู้กันดีว่าเงินส่งต่อไปที่ Madoff Fund)
Madoff จูงใจรายใหญ่ เพื่อให้ช่วยทำการตลาด ขายกองทุนเพื่อระดมเงิน โดยบริษัทของ Madoff จะไม่คิดค่า fee (ซึ่งเป็น kick back ที่กองทุน feeder กินกันสบายๆจากนักลงทุน) เช่นเดียวกัน Madoff ยังการันตรี ผลตอบแทน 10-18 % ให้เงินทุนรายใหญ่ แต่เบื้องหลังนั้นคือการ ตกแต่งบัญชี รายการการเทรด ปลอมเพื่อทำให้เห็นเหมือน เขาลงทุนในตลาดหุ้นและบอนด์ ตามแผนที่เขาหลอกว่าเป็น arbitage หรือกลยุทธ์ split-strike conversion บอกว่าทำเงินใน futures และ options
แต่ด้วยผลงานดีเกินจริงแม้ตลาดหุ้นจะร่วงลง หรือเป็น bear market ซึ่งมีคนตั้งคำถามเยอะ แต่ Madoff ก็ยังจ่ายผลตอบแทน 5-10% ได้ทุกปี ในสารคดีนี้ อธิบายให้เห็นว่าธุรกิจ บริษัทหลักทรัพย์ Bernard L. Madoff Investment Securities จะมีส่วนช่วยในการทำเงินจากการ font run นำเงินไปซื้อหุ้นดักทางลูกค้า รายใหญ่สถาบันการเงิน ที่ส่ง order flow เทรดผ่านบริษัทหลักทรัพย์ของเขา , การหลอกให้ลูกค้า lock เงินทุนระยะยาว บางรายกลัวที่จะถอนเงินแล้วไม่สามารถกลับเข้าได้ ทำให้ง่ายมากที่ madoff ใช้เงินจากนักลงทุนรายใหม่ที่เข้ามาทุกปี แบ่งมาจ่าย return 5-10% เพื่อให้ Ponzi scheme รันต่อได้ โดยไม่มีคนสงสัย
Madoff หลอกคนรวย หลอกรายใหญ่ได้ เพราะความโลก พวกเขาพร้อมจะหากำไร โดยที่ไม่ได้คิดจะตรวจสอบ หรือตั้งคำถาม สุดท้าย Ponzi scheme มาพังในตอนเกิดวิกฤติการเงินครั้งใหญ่ปี 2008 เมื่อตลาดร่วง -40% บริษัทหลักทรัพย์ก็ทำ font run ไม่ได้, แถมลูกค้าธนาคาร สถาบันการเงิน ขาดทุนจาก subprime crisis จนต้องถอนเงินทุนคืน แน่นอนว่า Ponzi scheme ของ madoff ไม่สามารถหาเงินมาคืนได้ ทุกอย่างก็จบ , บริษัท Fairfield Greenwich Group, Ascot Partners, Tremont Capital Management , Aurelia Finance, Access International Advisors และอีกนับสิบราย โดนลูกค้าฟ้องเรียกเงินลงทุนคืนและเรียกร้องค่าปรับจากความประมาทในการบริหารสินทรัพย์
สาม ผู้บริหารกองทุนที่เกี่ยวข้อง ฆ่าตัวตาย(รวมถึงลูกชายของ madoff) หลังพบว่าเงินทั้งหมดหายไป Madoff สารภาพรับผิดและโดนยึดทรัพย์+ตัดสินโทษจำคุก 150 ปี ,กองทุนทำเงินเกษียณ เงินบำนาญของคนจำนวนมากหายไป, ส่วน SEC ที่ไม่สามารถควบคุมหรือตรวจสอบ madoff ได้เร็ว(ซึ่งสารคดีบอกว่าเกิดจากอิธิพลและเส้นสายของ madoff) ผู้บริหารถูกกดดันให้รับผิดชอบลาออก
สารคดีนี้เล่าเรื่องและมีการเรียบเรียงบทสัมภาษณ์คนที่เกี่ยวข้องทั้งเหยื่อ, ผู้บริหารกองทุนที่เกี่ยวข้องได้ดี Madoff เป็นนักขาย ที่ใช้ความโลภเป็นเครื่องมือไดรฟ์คน ซึ่งไม่ว่าเครื่องมือการเงิน, วิธีการลงทุน จะเปลี่ยนไป เกมส์การเงิน การหลอกลวง ก็ยังคงเหมือนเดิม (ถ้าไม่โลภ ไม่หลงไปตามข้อเสนอผลตอบแทนดีเกินจริง ถ้ามองวิเคราะห์ทุกอย่างให้ละเอียด ยังไงก็ไม่ตกเป็นเหยื่อ)